سه عنصر اصلی در نهضت عاشورا

چگونگی پرداختن به حادثه عاشورا در منابر از زبان رهبری

                             
سه عنصر اصلی در نهضت عاشوراعاشورا یک حادثه تاریخی صرف نبود؛ عاشورا یک فرهنگ، یک جریان مستمر و یک سرمشق دایمی برای امت اسلام بود. سه عنصر در حرکت حضرت ابی عبدالله علیه السلام وجود دارد: عنصر منطق و عقل، عنصر حماسه و عزت و عنصر عاطفه. عنصر منطق و عقل در این حرکت، در بیانات ان بزرگوار متجلی است قبل از شروع این حرکت، از هنگام حضور در مدینه تا روز شهادت.
جمله، جمله این بیانات نورانی، بیان کننده یک منطق مستحکم است خلاصه این منطق هم این است که وقتی شرایط وجود داشت و متناسب بود، وظیفه مسلمانان اقدام است؛ این اقدام خطر داشته باشد در عالی ترین مراحل یا نداشته باشد. خطر بالاتر این است که انسان جان خود و عزیزان و نوامیس خود همسر، خواهر، فرزندان و دختران را در طبق اخلاص بگذارد و به میدان ببرد و در معرض اسارت قرار دهد.
  واقعاً اگر بخواهیم مساله عاشورا و مصایب حسین بن علی علیه السلام را به صورت یک مساله جدی و اصلی و به دور از شعار مورد توجه قرار بدهیم راهش چیست؟
اولین شرط این است که ما حادثه را از پیرایه های مضر خالی کنیم چیزهایی وجود دارد که اگرچه پیرایه است اما نه مضر و نه حتی دروغ است. همه کسانی که بخواهند با بیان هنری، حادثه ای را ترسیم کنند فقط متن حادثه را نمی گویند. ما وقتی بخواهیم حالات امام علیه السلام و اصحابش را در روز و شب عاشورا آن مقداری که در کتب معتبره خوانده ایم و یافتیم بیان کنیم، قهراً خصوصیات و ملابساتی دارد. فرض کنید سخنی که امام علیه السلام با یارانش در شب عاشورا گفته است می توانید با این خصوصیات بیان کنید:
در تاریکی شب و یا در تاریکی غم انگیز و حزن آور آن شب و از این قبیل، این پیرایه ها، نه مضر است و نه دروغ است؛ اما بعضی پیرایه ها دروغند و بعضی از نقل ها خلاف می باشند و حتی آنچه که در بعضی از کتابها نوشته شده است، مناسب شان و لایق مفهوم و معنای نهضت حسینی علیه السلام نیست اینها را بایستی شناخت و جدا کرد.

بنابراین، اولین مساله این است که ما حادثه را خالص کنیم و آن حادثه خالص شده و دقیق و متقن را به انواع بیان های هنری از شعر و نثر و سبک روضه خوانی که خودش یک سبک هنری مخصوصی است بیامیزیم.
این کار اشکالی ندارد و مهم است. ما باید این کار را بکنیم، کسانی که در این رشته متصلب و واردند باید این کار را انجام بدهند.(1)

سه عنصر اصلی در نهضت عاشوراعاشورا یک حادثه تاریخی صرف نبود؛ عاشورا یک فرهنگ، یک جریان مستمر و یک سرمشق دایمی برای امت اسلام بود. سه عنصر در حرکت حضرت ابی عبدالله علیه السلام وجود دارد: عنصر منطق و عقل، عنصر حماسه و عزت و عنصر عاطفه. عنصر منطق و عقل در این حرکت، در بیانات ان بزرگوار متجلی است قبل از شروع این حرکت، از هنگام حضور در مدینه تا روز شهادت.
جمله، جمله این بیانات نورانی، بیان کننده یک منطق مستحکم است خلاصه این منطق هم این است که وقتی شرایط وجود داشت و متناسب بود، وظیفه مسلمانان اقدام است؛ این اقدام خطر داشته باشد در عالی ترین مراحل یا نداشته باشد. خطر بالاتر این است که انسان جان خود و عزیزان و نوامیس خود همسر، خواهر، فرزندان و دختران را در طبق اخلاص بگذارد و به میدان ببرد و در معرض اسارت قرار دهد.

عنصر دوم حماسه است؛ یعنی این مجاهدتی که باید انجام بگیرد، چون (العزه لله و لرسوله و للمومنین) مسلمان در راه همین مجاهدت، بایستی از عزت خود و اسلام حفاظت کند.
این عنصر در همه مجاهداتی که رهروان عاشورایی در برنامه خود می گنجانند، باید دیده شود همه اقدام های مجاهدت آمیز، چه سیاسی، چه تبلیغی، چه آنجایی که جای فداکاری جانی است باید از موضع عزت باشد.

عنصر سوم، عاطفه است؛ یعنی هم در خود حادثه و هم در ادامه و استمرار حادثه، عاطفه یک نقش تعیین کننده ای ایجاد کرده است، که باعث شد مرزی بین جریان عاشورایی و جریان شیعی با جریان های دیگر پیدا شود.
زینب کبری سلام الله علیها در کوفه و شام منطقی حرف می زند اما مرثیه می خواند؛ امام سجاد علیه السلام بر روی منبر شام، با آن عزت و صلابت بر فرق حکومت اموی می کوبد، اما مرثیه می خواند. این مرثیه خوانی تا امروز ادامه دارد و باید تا ابد ادامه داشته باشد تا عواطف متوجه شود.(2)

ما نتایج محرم را در زندگی خود می بینیممحرم دوران انقلاب، با محرم های قبل از انقلاب و دوران عمر ما و قبل از ما، متفاوت است. این محرمها محرم هایی است که در آن معنا و روح جهت گیری، واضح و محسوس است. ما نتایج محرم را در زندگی خود می بینیم. حکومت و حاکمیت و اعتلای کلمه اسلام و کلمه امید به برکت اسلام در دل مستضعفان عالم، آثار محرم است. ما در دوران خود، محرم را با محصول آن، یکجا داریم با این محرم، بایستی چگونه رفتار کنیم؟ پاسخ این است که ما معممان، همه علمای دین، همه مبلغان و همه ذاکران، باید مساله عاشورا و مصایب حسین بن علی علیهما السلام را به صورت یک مساله جدی و اصلی به دور از اشعار مورد توجه قرار بدهیم. (3)

ماجرای حسین بن علی علیهما السلام موتور حرکت قرون اسلامیماجرای حسین بن علی علیه السلام حقیقتا موتور حرکت قرون اسلامی در جهت تفکرات صحیح اسلامی بوده است. هر آزادی خواه و هر مجاهدِ فی سبیل اللّه و هرکس که می خواسته است در میدان خطر وارد شود از آن ماجرا مایه گرفته و آن را پشتوانه روحی و معنوی خود قرار داده است. در انقلاب ما این معنی به صورت بینّی واضح بود. معلوم نبود اگر این حادثه را نمی داشتیم چطور می توانستیم در این معرکه خوض کنیم. این خودش فصل عریض و قابل تعمقی است که تمسک به ذیل ماجرای عاشورا و مجاهدت سیدالشهدا علیه السلام چه تاثیری در وضع انقلاب ما داشت؟ انسان وقتی در این مساله غور می کند از عظمت تاثیر آن حادثه به دهشت می افتد و فکر می کند کسانی که از آن محرومند، این خلا را چگونه می توانند پر کنند.
زندگی حسین بن علی علیهما السلام و ماجرای چند روزه آن حضرت در کربلا فصل عظیمی از تاریخ ماست. حجم آن کم اما مفهوم آن بسیار وسیع و عمق آن خیلی زیاد است.(4)
وجود مقدس سیدالشهدا علیه السلام اگرچه بیشتر با بعد جهاد و شهادت معروف شده لیکن آن بزرگوار در حقیقت مظهر انسان کامل و عبد خالص و مخلص برای خداست.(5)

منابع:
1- حدیث ولایت ، ج 2، ص 12- 11
2-بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با روحانیان و مبلغان ، 5/11/84
3-حدیث ولایت، جلد 2 ، صفحه 11
4-حدیث ولایت ، جلد 7، صفحه 212
5-حدیث ولایت، جلد 3، صفحه 287