اعمال و آداب روز غدیر

اعمال و آداب روز غدیر

روایات سى و یک عمل را در این روز مستحب شمرده‏اند. این تعداد حکم براى یک روز نشان از اهمیت، حساسیت و عظمت آن دارد. در اسلام براى هیچ روزى، هر چند بسیار مهم و مقدس، این تعداد حکم ارائه نشده است. در برخى از روزهاى مهم مانند فطر و قربان، عرفه و مباهله اعمال متعددى مستحب شمرده شده، ولى اگر همه آنها را به یکدیگر ضمیمه کنیم، با مستحبات غدیر برابرى نمی‏کنند.

برای روز غدیر در هر زمینه‏اى عملى وارد شده، اعمالى جامع و بى کم و کاست؛ از عمل عبادى تا برنامه سیاسى همایش و طرح اقتصادى ایجاد مساوات همه در فقه غدیر گرد آمده است. گستردگى و غناى این اعمال چنان است که مى‏توان گفت در آینه غدیر کمال دین تجلى یافته است.

1. توسعه زندگى

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: عُودُوا رَحِمَکُمُ اللَّهُ بَعْدَ انْقِضَاءِ مَجْمَعِکُمْ بِالتَّوْسِعَةِ عَلَى عِیَالِکُمْ

امیر المؤمنین‌ع پس از خطبه‌ای که در اجتماع روز غدیر خواندند فرمودند: خدا رحمتتان کند با پایان یافتن این اجتماع که به خانهایتان بر می گردید، برای اهل و عیال خود گشایشی داشته باشید و در زندگی آنها توسعه ای دهید. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

بقیه در ادامه مطلب

* عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی یَزِیدُ اللَّهُ فِی مالِ مَنْ عَبَدَ فِیهِ وَ وَسَّعَ عَلَى عِیَالِهِ وَ نَفْسِهِ وَ إِخْوَانِهِ وَ یُعْتِقُهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ.

روز غدیر روزى است که خداى متعال در مال کسى که خدا را عبادت کند و بر خانواده، خویشتن و برادران ایمانى‏اش توسعه دهد فزونى پدید مى‏آورد و او را از آتش جهنم رهایی می‌بخشد. (إقبال الأعمال ج‏1 ص464)

2و3. نیکی به برادران دینی و شکر خدا

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ الْبِرِّ بِإِخْوَانِکُمْ وَ الشُّکْرِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى مَا مَنَحَکُمْ

به برادرانتان نیکی کنید و خدا را بر این همه لطف و احسانش سپاسگزار و شاکر باشید. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

4و5. اجتماع‌کردن و احسان به یکدیگر

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ اجْمَعُوا یَجْمَعِ اللَّهُ شَمْلَکُمْ وَ تَبَارُّوا یَصِلِ اللَّهُ أُلْفَتَکُمْ

دور هم جمع شوید تا خداوند الفت شما را بیشتر کند، و به همدیگر احسان کنید تا خداوند صمیمیّت شما را افزون گرداند. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

6. هدیه دادن به یکدیگر

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ تَهَانُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ کَمَا هَنَّاکُمْ بِالصَّوَابِ فِیهِ عَلَى أَضْعَافِ الْأَعْیَادِ قَبْلَهُ وَ بَعْدَهُ إِلَّا فِی مِثْلِهِ

در این عید بزرگ نعمت هایی را که خداوند به شما ارزانی داشته است به یکدیگر هدیه دهید، همانگونه که خداوند در این عید چندین برابر عیدهای دیگر به شما اجر و پاداش می دهد. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

7. احسان کردن

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ الْبِرُّ فِیهِ یُثْمِرُ الْمَالَ وَ یَزِیدُ فِی الْعُمُرِ

احسان کردن در این عید بزرگ، به ثروت برکت می بخشد و عمر را زیاد می کند. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

8. محبت و مهرورزی با بتدگان خدا

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ التَّعَاطُفُ فِیهِ یَقْتَضِی رَحْمَةَ اللَّهِ وَ عَطْفَهُ

محبّت و مهرورزی با بندگان خدا در این روز رحمت و عطوفت خداوندی را جلب می کند. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

9. هزینه کردن برای اهل و عیال و برادران دینی/ گشاده‌دستی و زمینه پذیرائی

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ هَبُوا لِإِخْوَانِکُمْ وَ عِیَالِکُمْ عَنْ فَضْلِهِ بِالْجَهْدِ مِنْ جُودِکُمْ وَ بِمَا تَنَالُهُ الْقُدْرَةُ مِنِ اسْتِطَاعَتِکُمْ

در این روز، هر آنچه در توان دارید از فضل و احسانی که خداوند نصیب شما کرده است برای برادران و اهل و عیال خود هزینه کنید و گشاده دستی نمائید و زمینه پذیرایی از آنها را فراهم کنید. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

10. آشکار کردن شادمانی/ لبخند و تبسم

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ أَظْهِرُوا الْبُشْرَى فِیمَا بَیْنَکُمْ وَ السُّرُورَ فِی مُلَاقَاتِکُمْ

شادمانی خود را آشکار کنید و با لبخند و تبسّم با همدیگر رو به رو شوید. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

* عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: وَ هُوَ یَوْمُ التَّبَسُّمِ فِی وُجُوهِ النَّاسِ مِنْ أَهْلِ الْإِیمَانِ فَمَنْ تَبَسَّمَ فِی وَجْهِ أَخِیهِ یَوْمَ الْغَدِیرِ نَظَرَ اللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ بِالرَّحْمَةِ وَ قَضَى لَهُ أَلْفَ حَاجَةٍ وَ بَنَى لَهُ قَصْراً فِی الْجَنَّةِ مِنْ دُرَّةٍ بَیْضَاءَ وَ نَضَّرَ وَجْهَهُ.

روز غدیر روز تبسم به روى مؤمنین است. کسى که در این روز به روى برادر مؤمنش تبسم کند، خداوند، در روز قیامت، نظر رحمت به او مى‏افکند، هزار حاجتش را برآورده ساخته و قصرى از دُرّ سفید برایش بنا مى‏کند و صورتش را زیبا مى‏سازد. (إقبال الأعمال ج‏1 ص464)

11. شکر خدا بر زبان

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ احْمَدُوا اللَّهَ‏ عَلَى مَا مَنَحَکُمْ

شکر خدا را براین همه لطف و کرامتش برزبان داشته باشید (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

12. کمک به ضعیفان و ناتوانان در خوراک و ...

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ عُودُوا بِالْمَزِیدِ عَلَى أَهْلِ التَّأْمِیلِ لَکُمْ وَ سَاوُوا بِکُمْ ضُعَفَاءَکُمْ فِی مَآکِلِکُمْ‏ وَ مَا تَنَالُهُ الْقُدْرَةُ مِنِ اسْتِطَاعَتِکُمْ وَ عَلَى حَسَبِ إِمْکَانِکُمْ

از فقرا و ضعیفانی که چشم به کمک شما دارند دیدن کنید، و به آنها بخشش فراوان کنید. ضعیفان و ناتوانان را دریابید و در حد توان و امکانتان با آنها در امر خوراک و سایر نیازمندیها به مساوات رفتار کنید. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

13. کمک به فقرا/ صدقه

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: فَالدِّرْهَمُ فِیهِ بِمِائَتَیْ أَلْفِ دِرْهَمٍ وَ الْمَزِیدُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ

یک درهم کمک به فقرا در این روز برابر با دویست‏هزار درهم در روزهای دیگر است، و امید است خداوند بیشتر از این هم پاداش دهد. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

14. روزه این روز

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ صَوْمُ هَذَا الْیَوْمِ مِمَّا نَدَبَ اللَّهُ إِلَیْهِ وَ جَعَلَ الْعَظِیمَ کَفَالَةً عَنْهُ حَتَّى لَوْ تَعَبَّدَ لَهُ عَبْدٌ مِنَ الْعَبِیدِ فِی التَّشْبِیهِ مِنِ ابْتِدَاءِ الدُّنْیَا إِلَى تَقَضِّیهَا صَائِماً نَهَارُهَا قَائِماً لَیْلُهَا إِذْ أَخْلَصَ الْمُخْلِصُ فِی صَوْمِهِ لَقَصُرَتْ أَیَّامُ الدُّنْیَا مِنْ [عن‏] کِفَایَةٍ [کِفَایَتِهِ‏]

روزه این روز مستحب است، خداوند به آن دعوت نموده و پاداش عظیمی برای آن قرارداده ، به گونه ای که اگر بنده مخلصى در روزه این روز اخلاص داشته باشد، همه روزهاى دنیا توان برابرى با آن را ندارد؛ به عبارت دیگر، اگر کسى تمام روزهاى دنیا زنده باشد و همه را روزه‏دار سپرى کند، ثوابش کمتر از ثواب روزه این روز خواهد بود. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

* وَ رَوَى الْحَسَنُ بْنُ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِیهِ قَالَ تَصُومُهُ یَا حَسَنُ .(بحار الأنوار ج‏95 ص 322)

* امام صادق(ع) یارانش را به این امر تشویق مى‏کرد و مى‏فرمود: عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع‏ إِنِّی أُحِبُّ لَکُمْ أَنْ تَصُومُوهُ.

من دوست دارم شما این روز را روزه بگیرید.( تفسیر فرات الکوفی ص 661)

* أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقَ ع یَقُولُ: صِیَامُ یَوْمِ غَدِیرِ خُمٍّ یَعْدِلُ صِیَامَ عُمُرِ الدُّنْیَا لَوْ عَاشَ إِنْسَانٌ ثُمَّ صَامَ مَا عَمَرَتِ الدُّنْیَا لَکَانَ لَهُ ثَوَابُ ذَلِکَ وَ صِیَامُهُ یَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کُلِّ عَامٍ مِائَةَ حَجَّةٍ وَ مِائَةَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلَات‏

روزه روز غدیر خم نزد خداوند،در هر سال، برابر با روزه تمام عمر دنیا است. و روزه‌اش معادل صد حج و صد عمره مقبول است.

15. کارگشایی از کار برادر مؤمن/ قدم خیر برداشتن

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ مَنْ أَضْعَفَ فِیهِ أَخَاهُ مُبْتَدِئاً وَ بَرَّهُ رَاغِباً فَلَهُ کَأَجْرِ مَنْ صَامَ هَذَا الْیَوْمَ وَ قَامَ لَیْلَهُ

اما هرکسی در این روز بدون این که برادر مؤمنش از او درخواستی کرده باشد، از او کارگشایی کند و مشتاقانه برای او قدم خیر بردارد، همانند کسی است که در این روز، روزه گرفته و شب آن را به عبادت گذرانده باشد. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

16. افطاری در شب عید غدیر

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ مَنْ فَطَّرَ مُؤْمِناً فِی لَیْلَتِهِ فَکَأَنَّمَا فَطَّرَ فِئَاماً وَ فِئَاماً یَعُدُّهَا بِیَدِهِ عَشَرَةً فَنَهَضَ نَاهِضٌ فَقَالَ: یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ مَا الْفِئَامُ؟ قَالَ مِأَتَیْ أَلْفِ نَبِیٍّ وَ صِدِّیقٍ وَ شَهِیدٍ فَکَیْفَ بِمَنْ یَکْفُلُ عَدَداً مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَأَنَا ضَمِینُهُ عَلَى اللَّهِ تَعَالَى الْأَمَانَ مِنَ الْکُفْرِ وَ الْفَقْرِ وَ إِنْ مَاتَ فِی لَیْلَتِهِ أَوْ یَوْمِهِ أَوْ بَعْدَهُ إِلَى مِثْلِهِ مِنْ غَیْرِ ارْتِکَابِ کَبِیرَةٍ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ

و کسی که در غروب روز غدیر، به روزه داری افطار دهد، همانند کسی است که ده «فئام» را افطاری داده باشد.

در این هنگام کسی از جا برخواست و سئوال کرد: یا امیرالمؤمنین ! «فئام» چیست؟

امیرالمؤمنین فرمود: «فئام» صد هزار پیامبر و صدیق و شهید است، حال چگونه است پاداش کسی که جمعی از مردان و زنان اهل ایمان را افطاری داده باشد؟ من ضمانت می دهم که خداوند او را از کفر و فقر امان دهد و اگر در همان شب، یا همان روز ، یا پس از آن روز تا عید غدیر سال آینده بمیرد – بدون این که گناه کبیره ای مرتکب شده باشد – اجر و پاداش او با خداوند باشد.(إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

17. قرض گرفتن برای حل مشکل دیگری

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ مَنِ اسْتَدَانَ لِإِخْوَانِهِ وَ أَعَانَهُمْ فَأَنَا الضَّامِنُ عَلَى اللَّهِ إِنْ أَبْقَاهُ وَ إِنْ قَبَضَهُ حَمَلَهُ عَنْهُ

و هرکس که برای برادرانش قرض بگیرد (برای حل مشکل آنها واسطه شود) و به آنها کمک نماید، من ضمانت می دهم که خداوند قرض او را بپردازد – اگر زنده بماند – و اگر جانش را بگیرد ، از طرف او برعهده گیرد و ادا کند. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

18. عرض تبریک و تهنیت عید

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ إِذَا تَلَاقَیْتُمْ فَتَصَافَحُوا بِأَلْسِنَتِکُمْ وَ تَهَانُّوا بِالنِّعْمَةِ فِی هَذَا الْیَوْمِ

در این روز، هنگامی که با یکدیگر ملاقات می کنید، با هم دست دهید و این نعمت بزرگ را به هم تهنیت و تبریک بگویید.

* عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: وَ هُوَ یَوْمُ التَّهْنِیَةِ یُهَنِّی بَعْضُکُمْ بَعْضاً فَإِذَا لَقِیَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ یَقُولُ«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ ع» و این روز روز تهنیت گفتن است، وقتی به همدیگر بر خورد کردید بگوئید:«سپاس خداى را که ما را از تمسک‏کنندان به ولایت امیرمؤمنان(ع) قرار داده است».(إقبال الأعمال ج‏1 ص464)

*

عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ الْعَبْدِیُّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقَ ع یَقُول‏: وَ لْیَکُنْ مِنْ قَوْلِکُمْ إِذَا الْتَقَیْتُمْ أَنْ تَقُولُوا:

« الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَکْرَمَنَا بِهَذَا الْیَوْمِ وَ جَعَلَنَا مِنَ الْمُوفِینَ بِعَهْدِهِ إِلَیْنَا وَ مِیثَاقِهِ الَّذِی وَاثَقَنَا بِهِ مِنْ وَلَایَةِ وُلَاةِ أَمْرِهِ وَ الْقُوَّامِ بِقِسْطِهِ وَ لَمْ یَجْعَلْنَا مِنَ الْجَاحِدِینَ وَ الْمُکَذِّبِینَ بِیَوْمِ الدِّین‏».

امام صادق(ع) شیوه تهنیت گفتن در روز غدیر را چنین آموزش داده است: وقتى یکدیگر را ملاقات کردید، بگویید: سپاس خداى را که ما را به این روز گواهى داشت و ما را از مؤمنان و کسانى قرار داد که به پیمان و میثاقى که در باره والیان امرش و بر پا دارندگان قسط و عدالتش از ما گرفته است وفا کردیم و ما را از انکارکنندگان و تکذیب‏کنندگان رستاخیز قرار نداد. (تهذیب الأحکام، ج‏3، ص: 144)

19. دلجویی افراد متمکن از ضعیفان

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: وَ لْیَعُدِ الْغَنِیُّ عَلَى الْفَقِیرِ وَ الْقَوِیُّ عَلَى الضَّعِیفِ أَمَرَنِی رَسُولُ اللَّهِ ص بِذَلِکَ

و تأکید می کنم که افراد متمکن و دارای امکانات از ناتوانان و ضعیفان دلجویی کنند که رسول خدا مرا این چنین فرمان داده است. (إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

20. دعا و عبادت

* عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: وَ [هُوَ] یَوْمُ یُسْتَجَابُ فِیهِ الدُّعَاءُ ... وَ یَوْمُ الْعِبَادَةِ

روزی است که دعا در آن مستجاب است،... و روز عبادت است. (إقبال الأعمال ج‏1 ص464)

* معصومان(ع) پیروانشان را به دعا در روز غدیر سفارش کرده‏اند. دعاهاى ویژه این روز عبارت است از:

1ـ دعایى که با این جمله آغاز شده است: َ اللَّهُمَّ إِنَّکَ دَعَوْتَنَا إِلَى سَبِیلِ طَاعَتِکَ وَ طَاعَةِ نَبِیِّکَ وَ وَصِیِّهِ وَ عِتْرَتِه‏... (المراقبات، ص .255- إقبال الأعمال ج‏1 ص 452) .

2ـ دعایى که در آغاز این عبارت دیده مى‏شود: ِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ وَ عَلِیٍّ وَلِیِّکَ وَ الشَّأْنِ وَ الْقَدْرِ الَّذِی خَصَصْتَهُمَا بِهِ دُونَ خَلْقِک‏. (بحارالانوار، ج 95، ص .319) . این دعا در مفاتیح‏الجنان ذکر شده است. (مفاتیح الجنان، ص .507)

3ـ دعایى که با این جمله آغاز شده است: اللَّهُمَّ بِنُورِکَ اهْتَدَیْتُ وَ بِفَضْلِکَ اسْتَغْنَیْت‏....(بحارالانوار، ج 95، ص 318).

21. فرستادن صلوات

* عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: وَ [هُوَ] یَوْمُ إِکْثَارِ الصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ (إقبال الأعمال ج‏1 ص464)

* وَ رَوَى الْحَسَنُ بْنُ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِیهِ قَالَ ... وَ تُکْثِرُ فِیهِ الصَّلَاةَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ ع (بحار الأنوار ج‏95 ص 322)

22. آراستن و زینت کردن

(آراستن پیکر و آذین بستن خانه، کوچه و بازار)

* عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: وَ هُوَ یَوْمُ الزِّینَةِ فَمَنْ تَزَیَّنَ لِیَوْمِ الْغَدِیرِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ کُلَّ خَطِیئَةٍ عَمِلَهَا صَغِیرَةً أَوْ کَبِیرَةً وَ بَعَثَ اللَّهُ إِلَیْهِ مَلَائِکَةً یَکْتُبُونَ لَهُ الْحَسَنَاتِ وَ یَرْفَعُونَ لَهُ الدَّرَجَاتِ إِلَى قَابِلِ مِثْلِ ذَلِکَ الْیَوْمِ فَإِنْ مَاتَ‏ مَاتَ شَهِیداً وَ إِنْ عَاشَ عَاشَ سَعِیداً

روز غدیر روز رینت کردن است، هر کس در روز غدیر زینت کند خدا همه گناهانش را-کوچکو چه بزرگ- می‌بخشد و ملائکه‌ای را برایش مأمور می‌کند تا حسنات او را بنویسند و تا عید غدیر سال بعد بر درجات او بیفزایند، اگر مرد مرگش شهادت و اگر زنده ماند زندگی با سعادتی خواهد داشت. (إقبال الأعمال ج‏1 ص464)

23. غذا دادن مؤمنین

*عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: وَ مَنْ أَطْعَمَ مُؤْمِناً کَانَ کَمَنْ أَطْعَمَ جَمِیعَ الْأَنْبِیَاءِ وَ الصِّدِّیقِینَ.

هرکس مؤمنی را در این روز غذا بدهد مانند این است که تمام انبیاء و صدیقین را غذا داده است. (إقبال الأعمال ج‏1 ص464)

24. زیارت مؤمنین/ دید و بازدید

* عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: وَ مَنْ زَارَ فِیهِ مُؤْمِناً أَدْخَلَ اللَّهُ قَبْرَهُ سَبْعِینَ نُوراً وَ وَسَّعَ فِی قَبْرِهِ وَ یَزُورُ قَبْرَهُ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ یُبَشِّرُونَهُ بِالْجَنَّةِ.

کسى که در روز غدیر به دیدار مؤمنى برود خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد و قبرش را وسیع مى‏سازد؛ هر روز هفتاد هزار فرشته قبرش را زیارت کرده، به او بشارت بهشت مى‏دهند. (إقبال الأعمال ج‏1 ص464)

25. برادر شدن

عقد برادرى یکى از آداب روز غدیر شمرده شده است. این عقد به صورت زیر است: یکى از دو نفر دست راست خود را بر دست راست دیگرى مى‏گذارد و مى‏گوید:

و اخیتک فى الله و صافیتک فى الله و صافحتک فى الله و عادهت الله و ملائکته و رسله و انبیائه و الائمة المعصومین(ع) على أنى إن کنت من اهل الجنة و الشفاعة و أذن لى بأن أدخل الجنة لا ادخلها الا و أنت معى.

با تو در راه خدا برادر مى‏شوم؛ با تو در راه خدا راه صفا و صمیمیت در پیش مى‏گیرم؛ با تو در راه خدا دست مى‏دهم و با خدا، ملایکه، کتابها، فرستادگان و پیامبرانش و ائمه معصومین(ع) عهد مى‏بندم که اگر از اهل بهشت و شفاعت شده، اجازه ورود به بهشت یافتم، داخل آن نشوم مگر آنکه تو با من همراه شوى.

آنگاه دیگرى مى‏گوید: قبلت؛ یعنى، قبول کردم. سپس مى‏گوید: اسقطت عنک جمیع حقوق الاخوة ما خلا الشفاعة و الدعاء و الزیارة؛ جز شفاعت و دعا و زیارت، همه حقوق برادرى را ساقط کردم.(7)

26. بیرازى جستن

* وَ رَوَى الْحَسَنُ بْنُ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ... وَ تَبَرَّأُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِمَّنْ ظَلَمَهُمْ حَقَّهُمْ.

در روز غدیر از کسانى که در حق اهل بیت(ع) ستم کردند بیزارى مى‏جویى.( بحار الأنوار ج‏95 ص 322)

27.پوشیدن لباس پاکیزه و نو

* عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع أَنَّهُ قَال‏: فَإِذَا کَانَ صَبِیحَةُ ذَلِکَ الْیَوْمِ … وَ أَنْ یَلْبَسَ الْمُؤْمِنُ أَنْظَفَ ثِیَابِهِ وَ أَفْخَرَهَا

در روز غدیر لازم است مؤمن پاکیزه‏ترین و فاخرترین لباس خود را بپوشد.

28. جشن گرفتن

* حَدَّثَنَا الْفَیَّاضُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ الطُّوسِیُ بِطُوسَ أَنَّهُ شَهِدَ أَبَا الْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع فِی یَوْمِ الْغَدِیرِ وَ بِحَضْرَتِهِ جَمَاعَةٌ مِنْ خَاصَّتِهِ قَدِ احْتَبَسَهُمْ لِلْإِفْطَارِ وَ قَدْ قَدَّمَ إِلَى مَنَازِلِهِمْ الطَّعَامَ وَ الْبُرَّ وَ الصِّلَاتِ وَ الْکِسْوَةَ حَتَّى الْخَوَاتِیمَ وَ النِّعَالَ وَ قَدْ غَیَّرَ أَحْوَالَهُمْ وَ أَحْوَالَ حَاشِیَتِهِ وَ جُدِّدَتْ لَهُ الْآلَةُ غَیْرُ الْآلَةِ الَّتِی جَرَى الرَّسْمُ بِابْتِذَالِهَا.

شیخ طوسی به اسناد خود از فیاض بن محمد نقل می کند: در ایامی که امام رضا (ع ) در طوس به سر می بردند روزی که مصادف با غدیر بود در محضر ایشان بودم و جمعی از دوستان صمیمی و خواص حضرت نیز در منزل ایشان میهمان بودند. حضرت آنان را برای صرف افطار دعوت فرموده بود و هدایای فراوانی نیز از قبیل خوراکی،لباس، انگشتری، کفش و… برای خانواده های آنان فرستاده بود. برخورد و رفتار حضرت، آن روز با روزهای دیگر متفاوت بود امام احوال کسان و اطرافیان خود را تغییر داد و وضع تازه‏اى در آنان ایجاد کرد و ......(إقبال الأعمال، ج‏1، ص: 462)

29. زیارت حضرت امیرع

یکى از اعمال روز غدیر زیارت امیرمؤمنان على(ع) است.

زیارت آن حضرت(ع) به دو صورت ممکن است:

.1 زیارت در حرم مطهر

امام رضا(ع) به احمد بن‏محمد بن‏ابى نصربزنطى فرمود: اى فرزند ابونصر، هر کجا بودى در روز غدیر کنار قبر امیرمؤمنان(ع) حاضر شو! همانا خداوند در این روز گناه شصت سال مرد و زن مؤمن را مى‏آمرزد.

بدرستى که پروردگار در این روز دو برابر آنچه در ماه رمضان شب قدر و شب عید فطر آزاد مى‏کند، مى‏رهاند. (التهذیب، ج 6، ص .24

27)

شیوه زیارت آن حضرت را از امام هادى(ع) مرحوم شیخ عباسى قمى(ره) در مفاتیح‏الجنان روایت کرده است. (مفاتیح الجنان، ص .659)

.2 زیارتهاى عمومى این زیارت، که به حرم مطهر اختصاص ندارد و ارادتمندان ولایت در همه جا مى‏توانند از آن بهره گیرند، دو مورد است:

الف. زیارت امین الله؛ (مفاتیح الجنان، ص .659)

ب. زیارت روایت شده از امام صادق(ع) (مفاتیح الجنان، ص .80) .

هر دو زیارت در مفاتیح ذکر شده است.

30 نماز

1. نماز شب عید غدیر

این نماز دوازده رکعت است. هر دو رکعت یک تشهد دارد و در پایان رکعت دوازدهم باید سلام داد. در هر رکعت، بعد از سوره حمد توحید ده بار و آیةالکرسى یک بار خوانده مى‏شود. در رکعت دوازدهم باید هر یک از حمد و سوره را هفت بار خواند و این ذکر را ده بار در قنوت تکرار کرد: لا اله الا الله وحده لا شریک له، له الملک و له الحمد یحیى و یمیت و یمیت و یحیى و هو حى لا یموت بیده الخیر و هو على کل شى قدیر. در دو سجده رکعت آخر، این ذکر ده بار خوانده مى‏شود: سبحان من احصى کل شى علمه سبحان من لا ینبغى التسبیح الا له سبحان ذى المن و النعم سبحان ذى الفضل و الطول سبحان ذى العز و الکرم اسألک بمعا قد العز من عرشک و منتهى الرحمة من کتابک و بالاسم الاعظم و کلماتک التامة ان تصلى على محمد رسولک و اهل بیته الطیبین الطاهرین و ان تفعل بى کذا و کذا [به جاى کذا و کذا حاجت خود را ذکر کند] و سپس بگوید انک سمیع مجیب. (التهذیب، ج 3، ص .143)

2. نماز روز عید غدیر

نیم ساعت پیش از ظهر غدیر، دو رکعت نماز مستحب است. در هر رکعت بعد از حمد، سوره‏هاى توحید، قدر و آیةالکرسى ده بار خوانده مى‏شود. (الکافى، ج 4، ص .567)

31. همایش و گردهمایی

* عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: …وَ أَجْمِعُوا یَجْمَعِ اللَّهُ شَمْلَکُم

در روز غدیر، گرد هم آیید تا خداوند امورتان را از نابسامانى و پراکندگى برهاند. (مصباح المتهجد و سلاح المتعبد ج‏2 ص 757)